شاید تا به حال اسم بیماری فیستول به گوشتان خورده باشد و یا برعکس خود یا یکی از عزیزانتان درگیر این بیماری نسبتاً سخت شده باشد. فیستول مقعد یکی از انواع بیماری های نشیمنگاهی است که آمار ابتلا به آن رو به گسترش است. خوشبختانه بیماری راه درمان قطعی داشته و با تکنولوژی نوین و لیزر میتوان آن را در کمتر از نیم ساعت درمان نمود. در ادامه قصد داریم به هر آنچه که باید در مورد فیستول مقعد بدانید بپردازیم:

فیستول مقعد چه نوع بیماری است؟

فیستول مقعد در دسته بیماری های نشیمنگاهی و از جمله بیماری‌های عفونی محسوب می شود. بیماری قابل انتقال به اطرافیان نبوده و از طریق وراثت نیز منتقل نمی شود. اصلی ترین علت فیستول عفونتی است که برای مدت طولانی در بدن باشد و درمان نشود.

ظاهر این بیماری شبیه تونل و یا مسیری است که بخشی از راست روده (بخش انتهای روده بزرگ) را به پوست اطراف مقعد متصل میکند.

در واقع در اثر عفونت داخل روده مسیری ایجاد میشود و عفونت تا سطح پوست می رسد، این مسیر ایجاد شده فیستول نام میگیرد.

بسته به اینکه مسیر فیستول مقعد دقیقا از کدام عضله و به چه شکلی عبور کرده، این بیماری در ۵ نوع مختلف دسته بندی می شود.

پیشنهاد می کنیم برای آشنایی دقیق با شکل ظاهری و واقعی فیستول صفحه عکس فیستول در سایت کلینیک نوین را مشاهده کنید.

علت فیستول

همانطور که اشاره شد علت این بیماری عفونت است. رایج‌ترین شکل عفونت، آبسه است که داخل روده شکل می گیرد. آبسه به تجمع عفونت زیر پوست اطراف مقعد گفته می‌شود. زمانی که خروجی غددی که به داخل روده ترشح می شوند، مسدود شود،خون تجمع کرده و آبسه ایجاد می شود. اگر آبسه برای مدت طولانی درمان نشود و یا فرآیند درمان به طور کامل انجام نشود، به تدریج این عفونت پیشروی کرده و مسیر را ایجاد می‌کند که فیستول نام می گیرد. اگر در حین ایجاد فیستول می توانیم به این موارد اشاره کنیم؛

• بیماری التهابی روده مثل کرون یا کولیت
• بیماری دیورتیکولیت
• آسیب های ناشی از جراحی مقعد یا حتی زایمان
• عوارض بیماری سل
• بیماریهای جنسی مثل کلامیدیا سیفلیس یا اچ آی وی
• پروکتیت یا التهاب راست روده
• سرطان راست روده یا مقعد

علائم و نشانه ها

از مهمترین علائم و نشانه‌های این بیماری می توانیم به این موارد اشاره کنیم؛

• درد مقعد،ممکن است این درد با دفع مدفوع شروع شده و یا شدت یابد.
• ترشحات چرکی و خونی از زخم فیستول
• ایجاد برجستگی و فرورفتگی در پوست اطراف مقعد
• آبسه هایی که مکرراً تکرار میشود.
• سوزش و خارش
• بوی بد مقعد
• تغییرات واضح در رنگ پوست در اطراف مقعد

لازم به ذکر است که این بیماری سن و جنسیت خاصی نداشته و می تواند هر فرد در هر سنی و درگیر کند.

سن شایع بروز فیستول بین ۳۰ تا ۵۰ سال است، اگر فرد مبتلا به بیماری زمینه ای و عفونت باشد. خطر ابتلا به این بیماری افزایش می یابد.

درمان فیستول مقعدی

بسیاری از بیماران در صورت ابتلا به این عارضه به دنبال راهی خانگی و یا دارویی برای رفع این بیماری هستند. متاسفانه در حال حاضر هیچ دارویی برای رفع فیستول کشف نشده است .داروهای تجویزی تنها آنتی بیوتیک ها هستند که جنبه کنترل عفونت قبل از اقدام به جراحی را دارند.

از مهمترین روش های درمان این بیماری می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

درمان فیستول با لیزر

بهترین روش موثر برای درمان فیستول با لیزر درمانی است. این عمل سرپایی و بدون درد و خونریزی در کمتر از نیم ساعت بیماری را از بین می برد. در این روش با تابش اشعه لیزر داخل مسیر فیستول از درون سوزانده شده و از بین میرود. تمامی مراحل درمان بدون نیاز به جراحی و بدون درد انجام میشود. به بیماران قبل از انجام جراحی بی حسی موضعی تزریق میشود.

از مزیت های درمان به این روش می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:

•  این درمان فقط در یک جلسه انجام شده و در بیشتر از ۹۰ درصد مواقع موفقیت‌آمیز گزارش میشود.
• درمان سریع و سرپایی و بدون نیاز به بستری در بیمارستان
• درمان قطعی فقط در یک جلسه لیزر
• بدون آسیب دیدن پوست و اسکار های احتمالی
• مناسب بودن هزینه دریافتی
• بدون خطر عفونت یا آسیب عضله و پیشگیری از عوارضی مثل بی‌اختیاری

جراحی فیستول مقعد

جراحی به روش سنتی قدیمی ترین روش درمان این بیماری است که در بیمارستان انجام شده و برای آن نیاز به بیهوشی کامل است.

در روش جراحی مسیر فیستول به طور کامل شکافته شده و بعد از تخلیه عفونت بسته به اندازه فیستول محل قرارگیری آن زخم را بخیه زده و یا به همان شکل رها می کنند تا از داخل به سمت خارج ترمیم شود.

در مواقعی که زخم بخیه می شود، احتمال عود بسیار بیشتر است،و در مواردی که زخم را باز رها می‌کنند،خطر عفونت زخم افزایش می یابد.

از آنجایی که جراحی فیستول در بیشتر موارد به آسیب عضله ی مقعدی و در نتیجه ی آن بی اختیاری در کنترل مدفوع می انجامد،پزشکان انجام آن را توصیه نمی کنند.

پیشگیری

امکان پیشگیری صد درصد ی از این بیماری وجود ندارد. ولی با این حال راهکارهای وجود دارد که می‌توان خطر بروز این بیماری را حداقل تا ۵۰ درصد کاهش داد. به طور مثال

• استفاده از کاندوم حین رابطه جنسی خطر انتقال عفونت های مقاربتی را کاهش میدهد.
• درمان سریع و به موقع آبسه مقعد می تواند از فیستول پیشگیری کنند.
• مصرف فیبر بیشتر احتمال آسیب دیدن مقعد را کاهش میدهد.

تشخیص

اولین مرحله باید بگویم به محض مشاهده اولین علائم این بیماری باید برای درمان به متخصص جراح عمومی مراجعه کنید. البته می توان در مراحل اولیه قبل از تشخیص از پزشک عمومی یا متخصص داخلی نیز کمک بگیرید.

تشخیص فیستول کار چندان پیچیده ای نیست، در ابتدا پزشک زخم  را مورد معاینه و بررسی قرار میدهد، در شرایطی که به وجود این بیماری شک داشته باشد و یا جهت تعیین دقیق مسیر فیستول انجام ام آر آی عکسبرداری به بیمار توصیه می شود.