بیماری های روانی شایع در سالمندان
بیماری های روانی شایع در سالمندان
خطر ابتلا به بیماری های عصبی و روانی در هر مرحله از زندگی وجود دارد، اما آسیب پذیری سالمندان بیشتر از افراد جوان است. دلیل آن افزایش تنش روحی و جسمی در این سن است. به عنوان مثال، افراد مسن معمولاً درگیر بیماریهای جسمی مختلفی هستند و باید درد یا ناتوانی ناشی از آن بیماری ها را تحمل کنند. آنها ممکن است همسر و عزیزان خود را از دست داده باشند یا به دلیل مشغله فرزندان مجبور باشند که در کنار پرستار خود روزها را سپری کنند؛ بنابراین، خلق و خوی آنها حساستر و مستعد ابتلا به اختلالات روانی است.
سلامت روان سالمندان از اهمیت ویژهای برخوردار است و توجه به سلامت جسمی نباید باعث شود از بیماریهای عصبی و روانی این دوران غافل شویم. به یاد داشته باشید که افزایش سن لزوماً باعث این بیماریها نمیشود. به عبارت دیگر، بیماریهای عصبی و روانی جدی در سنین بالا را نباید طبیعی دانست. در عوض باید علل این بیماریها را بشناسید و برای پیشگیری از آنها هر کاری که ممکن است انجام دهید. در ادامه به معرفی برخی از این شرایط و بیماریها میپردازیم.
افسردگی در سالمندان
انسان با بالا رفتن سن خیلی چیزها را از دست میدهد. آنها ممکن است سلامت جسمی، شغل، پول و حتی عزیز خود را از دست بدهند. با این حال، نباید فکر کنیم که افسردگی و پیری طبیعی است و نیازی به درمان ندارد. در عوض، باید در اسرع وقت آن را درمان کنید. بدیهی است که حمایت از بیمار نیز مهم است. یکی از بهترین راهها برای درمان افسردگی خود درمانی است؛ یعنی سالمندان باید برای بازیابی روحیه از دست رفته خود تلاش کنند.
شما میتوانید برای این منظور او را به حضور در جمع دوستانش تشویق کنید. او را در باشگاه ثبت نام کنید. آنها را با افراد هم سن و سال خود که در گروههای خاصی فعالیت میکنند آشنا کنید. به همراه آنها به مسافرت و خرید بروید. در صورت لزوم با یک روانشناس مشورت کنید و از او برای بهبود حال سالمند خود کمک بگیرید.
از علائم این بیماری میتوان موارد زیر را نام برد:
داشتن حالت غم بزرگ و طولانی مدت
از دست دادن علاقه برای انجام فعالیتهای روزانه
کاهش فعالیت بدنی
کم حرف شدن
کاهش اشتها یا افزایش اشتها
داشتن خواب آشفته
انزوا و اجتناب از حضور در جامعه
احساس نا امیدی
داشتن افکار خودکشی
سالمندان و آلزایمر
بیماری آلزایمر نیز یکی از مشکلاتی است که با افزایش سن و کهولت سن ظاهر میشود. به همین دلیل یکی از اختلالات عصبی و روانپزشکی سالمندان محسوب میشود. این بیماری با کاهش حافظه کوتاه مدت شروع میشود. اما با گذشت زمان پیشرفت میکند و باعث از دست دادن حافظه طولانی مدت فرد میشود تا زمانی که توانایی تشخیص زمان و مکان از بین برود او نمیتواند چهرهها یا تصاویر را به خاطر بیاورد. به یاد داشته باشید که هرگز با سالمندی که مبتلا به آلزایمر است نباید بحث کنید یا او را مجبور به انجام کاری کنید که به آن علاقه ای ندارد.
سالمندی که به بیماری آلزایمر مبتلا میشود ممکن است توانایی کنترل اعمال ارادی مانند ادرار و مدفوع را از دست بدهد. در مراحل بسیار حاد، حتی مغز توانایی خود را برای ارسال دستورات برای انجام کارهای ناخودآگاه مانند تنفس و ضربان قلب را هم از دست میدهد. زمانی که فرد به این مرحله از بیماری آلزایمر میرسد، این بیماری کشنده است.
افراد مسن مبتلا به آلزایمر برای گذراندن روند عادی زندگی نیاز به مراقبت دارند. اگرچه هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد، اما با کمک یک پرستار برای سالمند خود میتوانید احساس امنیت و آرامش را به او هدیه بدهید. پرستار متخصص میتواند در کنار مراقبتهای اصولی در انجام کارهای روزانه هم به سالمند کمک زیادی کند.
پارکینسون تهدیدی برای سالمندان
بیماری پارکینسون یک بیماری عصبی است که سلولهای قسمت خاصی از مغز را درگیر میکند و باعث اختلالات حرکتی در قسمتهای مختلف بدن میشود. این وضعیت میتواند ارثی باشد یا در اثر عوامل محیطی مانند ضربه به جمجمه، مصرف برخی مواد شیمیایی یا بیماریهای قلبی عروقی ایجاد شود. البته علائم مشترکی بین بیماری پارکینسون و ام اس وجود دارد. علائم بیماری پارکینسون عبارتند از:
لرزش
یکی از علائم پارکینسون رعشه در نقاط مختلف بدن مانند انگشتان دست، سر و گردن است که با استرس، عصبانیت یا اضطراب تشدید میشود.
سفتی عضلات
خشکی و سفتی ماهیچه همراه با درد زیاد میتواند در هر جایی از بدن رخ دهد.
خم شدن مفاصل
بیماری پارکینسون باعث انحنای مفاصل در کمر و آرنج میشود.
کند شدن حرکات
فرد مبتلا به پارکینسون اعمال عادی مانند راه رفتن، ایستادن و نشستن را به آرامی و با سرعت بسیار کم انجام میدهد. گاهی در حین راه رفتن ماهیچه های پای خود را به زمین میکشد.
از دست دادن اعمال خودکار و غیرارادی
سالمندانی که به بیماری پارکینسون مبتلا میشوند دیگر قادر نیستند کارهایی مانند حرکت دستها هنگام راه رفتن، پلک زدن، لبخند زدن که به صورت ناخودآگاه است را انجام دهند.
تغییر در حالت سخن گفتن:
ازعلائم دیگری پارکینسون تغییر صدا، تغییر حالت چهره، تغییر سبک نوشتن و غیره است.سالمندی که به این بیماری روانی مبتلا شود در زمان تکلم مکث هایی دارد و در زمان بیان صحبت های خود تردید میکند. متأسفانه هیچ احساسی نمیتوان در چهره او مشاهده کرد.
این علائم با گذشت زمان شدیدتر میشوند تا جایی که فرد ممکن است توانایی راه رفتن، صحبت کردن و حتی تمرکز را از دست بدهد. هیچ درمانی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد، اما تغییر سبک زندگی، تجویز داروهای پیشگیرانه مؤثر یا اعمال جراحی خاص میتواند پیشرفت آن را سریعتر کند.
اختلالات خواب در سالمندان
خواب کافی و با کیفیت از ضروریات هر فردی است. ذهن انسان برای استراحت و پاکسازی خود از مواد زائد و فکر و مشغلههای روزمره به خواب نیاز دارد در مقابل بد خوابی باعث آسیب مغزی میشود. اختلالات خواب که میتواند به صورت خواب زیاد، کم خوابی، بی خوابی و غیره ظاهر شود، یکی از مشکلات عصبی و روانی است و معمولاً در سالمندان بسیار دیده میشود.
سالمندان به ۷ تا ۸ ساعت خواب در هر شب نیاز دارند. در صورتی که سالمند شما نمیتواند در این زمان به خواب راحتی برود بدون شک دچار آسیب مغزی و سایر مشکلات عصبی مانند افسردگی، پرخاشگری و غیره میشود. علاوه بر این بی خوابی در سالمندان باعث بروز مشکلات جسمی مانند خستگی، ضعف و سردرد خواهد شد. علل این بیماری در سالمندان را میتوان در این چهار دسته طبقه بندی کرد:
عوامل روان شناسی:
اختلالات خواب ارتباط مستقیمی با بیماری های عصبی و روانی در سالمندان دارد. اگر سالمند شما به بیماری افسردگی یا آلزایمر مبتلا شود به مرور زمان دیگر نمیتواند به خوبی از خواب خود بهره کافی ببرد و این بیماری ها خود منشأ درد و مریضی بیشتر میشود.
مشکلات جسمی:
بیشتر سالمندان با مشکلات جسمی مانند بیماری های عضلانی، کلیوی، ریوی و … دست و پنجه نرم میکنند و نمیتوانند راحت بخوابند.
مسائل مربوط به سبک زندگی:
سالمندانی که الگوی خواب طبیعی ندارند، مستعد ابتلا به اختلالات خواب هستند. اگر وظیفه پرستاری سالمند در منزل را به عهده دارید به شما توصیه میکنیم که با کمال احترام از او بخواهید تا عادات بدی مانند مصرف الکل، چای و قهوه را قبل از خواب ترک کند. همچنین بهتر است غذای سبکی در وعده شام میل کند تا بتواند استراحت کافی به مغز خود بدهد و روز بعد را با نشاط شروع کند.
فاکتورهای محیطی:
مشکلات محیطی و مرتبط نیز میتواند باعث بی خوابی در سنین بالا شود. این موارد شامل محیط گرم یا سرد، محیط با هوای کثیف، صدای بلند و … است.
پس از تشخیص اختلال خواب در سالمندان و همچنین نوع و علت آن، پزشک متخصص میتواند آن را با روش های دارویی یا غیر دارویی درمان کند.
استرس در سالمندان
عدم استقلال در سالمندان، نگرانی از اینکه سربار اعضای خانواده باشند، ترس از دست دادن عزیزان، ناتوانی در انجام وظایف روزمره و عواملی از این دست میتواند باعث ایجاد استرس در آنها شود.
استرس مزمن در سالمندان یک اختلال روانی است که باعث آسیبهای جسمی و روانی میشود. این وضعیت میتواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و عواقب ناخوشایندی بر قلب و عروق خونی، بینایی و شنوایی، دستگاه گوارش و حتی دندانها داشته باشد. اگر سالمند شما از این اختلال روانی رنج میبرد، احتمالاً نمونههایی از علائم زیر را در او مشاهده خواهید کرد:
ابراز نگرانی بی مورد
عصبانیت
بیخوابی
عدم تمرکز
مشکلات گوارشی مانند یبوست و اسهال
گریههای بیدلیل
منفی نگر شدن
سخن آخر
سالمندان به دلیل ضعف جسمانی یا احساس بی فایده بودن در جامعه و خانواده دچار افسردگی میشوند. حمایت از سالمندان بزرگترین کمک به آنهاست. این بیماری را باید در زمان مناسب تشخیص داد و به سرعت درمان شود.
چندین گزینه درمانی از جمله دارو، درمان یا ترکیبی از هر دو برای افراد مبتلا به اختلالات سلامت روان وجود دارد. اگر مشکوک هستید که سالمند شما مشکل روانی دارد، در تماس با یک مرکز خدمات پرستاری در منزل از مراقبت های بهداشتی دریغ نکنید. آنها شما را به یک روانپزشک، روانشناس یا مشاور سالمندان ارجاع میدهند که میتواند کمک بزرگی به شما و فرد سالمند کند.