تاخیر در رشد؛ علت، علائم و راهکارهای درمانی آن
آیا چیزی در مورد تاخیر در رشد شنیدهاید؟ تاخیر در رشد یکی از اصلیترین نگرانیهایی است که والدین را درگیر میکند. عارضهای که ممکن است نشان دهنده بیماریهای جدی دیگری باشد. همان طور که میدانید تمامی کودکان با سرعت خاص خود روند رشد و تکامل را طی میکنند. گاهی اوقات اما این روند رشد در برخی از آنها آهستهتر و کندتر از حالت طبیعی است. درست همین جا پای تاخیر در رشد به میدان باز میشود. ما امروز در این مطلب قصد داریم تا بیشتر در مورد این عارضه صحبت کنیم. همچنین علت و راهکارهای درمانی آن را نیز بررسی خواهیم کرد. پیشنهاد میکنیم که تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
تاخیر در رشد چیست؟
رشد در کودکان یک روند و سرعت طبیعی دارد. البته که این روند در هر کودک متفاوت است. تا جایی که حتی یک خواهر و برادر هم رشد یکسانی ندارند و ممکن است یکی از دیگری سریعتر این روند را طی کند. اغلب اوقات این تاخیر در رشد ممکن است به دلیل مشکلات هورمونی یا کم کاری تیروئید باشد. اما به طور کلی در صورت تشخیص زودهنگام قابل درمان و پیشگیری است.
به این نکته دقت کند که تاخیر در رشد ممکن است موقت یا دائمی باشد. تاخیرهای موقتی دلیلی برای نگرانی نیستند، اما بدون شک اگر که تاخیرهای روند رشد دائمی باشند و مرتب هم تکرار شوند میتوانند در آینده برای کودک چالشهای زیادی به همراه داشته باشند.
به طور کلی تاخیر رشد کودک در رسیدن به نقاط عطف کلامی، تفکر، مهارتهای اجتماعی و همچنین مهارتهای حرکتی به عنوان تاخیر در رشد یا همان developmental delay شناخته میشود.
انواع مختلف تاخیر در رشد
تاخیر در رشد تنها محدود به تاخیر رشد فیزیکی کودک نمیشود. همان طور که بالاتر هم گفتیم تاخیر در رسیدن به نقاط عطف کلامی، مهارتهای اجتماعی و حتی تفکر هم از مدلهای دیگر تاخیر در روند رشد هستند.
مهارتهای حرکتی
مهارتهای حرکتی شامل انجام حرکات کوچک و بزرگ میشوند. به عنوان مثال نگه داشتن مداد رنگی یا یک اسباب بازی از بازههای حرکتی کوچک هستند. در حالی که پریدن، پرتاب توپ یا بالا رفتن از پلهها جز مهارتهای حرکتی بزرگ به حساب میآیند.
اغلب کودکان در سه ماهگی قادر به حفظ تعادل سر خود هستند و در ۶ ماهگی هم با کمک میتوانند بنشینند. به علاوه اینکه بعد از دو سالگی هم شروع به راه رفتن میکنند.
مهارتهای گفتاری و زبانی
۳ سال اول زندگی کودک حیاتیترین زمان برای یادگیری مهارتهای گفتاری و زبانی است. در این بازه مغز بخشهای مرتبط با کلام را تکمیل میکند. از طرفی در ۱۲ تا ۱۵ ماهگی کودک باید قادر به بیان یک یا دو کلمه ساده باشد، حتی اگر که کلمات واضح هم نباشند. همچنین در ۱۸ ماهگی میتواند چندین کلمه را بیان کند و تا ۳ سالگی هم قادر به ابراز جملات ساده خواهد بود.
اما اگر که کودک به هر دلیلی این روند نرمال را نداشته باشد شاید دلیل آن تاخیر در رشد است. با این حال فراموش نکنید که همه کودکان روند مشابهی ندارند و بهتر است که با یک متخصص در این زمینه مشورت کنید و بیش از اندازه نگران نباشید.
علل تاخیر در رشد کداماند؟
تحقیقات نشان داده که حدود ۱۷% از کودکان در بازه سنی ۳ تا ۱۷ سال یک یا چند نوع تاخیر رشد را تجربه میکنند. این میتواند تاخیر در قدرت تکلم باشد یا تاخیر در توسعه مهارتهای حیاتی باشد. این آمار نشان میدهد که این عارضه تا چه اندازه بین کودکان رایج است.
به علاوه اینکه اکثر این ناتوانیها قبل از تولد کودک و زمانی که جنین در داخل شکم مادر است رخ میدهند. تنها برخی از آنها بعد از تولد و بر اثر عفونت، بیماری، آسیب یا عوامل دیگر نمایان میشوند.
به طور کلی شناسایی و تشخیص علل تاخیر در رشد کار چندان آسانی نیست. به علاوه اینکه فاکتورهای مختلفی در ایجاد آن نقش دارند. به عنوان مثال برخی از بیماریهای ژنتیکی مانند سندروم داون میتوانند علل بروز این تاخیر در روند رشد کودک باشند.
- سندروم ترنر
- تغذیه ضعیف
- استرس شدید
- کم کاری تیروئید
- دیسپلازی اسکلتی
- سابقه ژنتیکی کوتاه قدی
- کمبود هورمون رشد در کودک
- بیماریهای قلبی، گوارشی، کلیوی و ریوی
- کم خونی، بخصوص کم خونی سلول داسی شکل
- و مصرف برخی داروهای خاص توسط مادر در دوران بارداری
از دیگر علل بروز تاخیر رشد در کودک هستند.
علائم تاخیر در رشد
- نامتناسب بودن اندازه پاها یا دستها
- کوتاه قد بودن نسبت به بقیه هم سالان خود
- داشتن صورت جوان غیر طبیعی که دلیل آن کم بود هورمون رشد است
- اگر هم که دلیل بیماری نارسایی کلیه یا معده باشد احتمال دیدن خون در مدفوع و اسهال بسیار بالا خواهد بود
- مشکل گوارش جدی، خشکی پوست، مشکل گرم ماندن و از دست دادن انرژی که همگی به دلیل پایین بودن سطح هورمون تیروکسین میباشند
چه زمانی به دکتر مراجعه کنید؟
اگر که علائم بالا را در کودک خود مشاهده میکنید یا فکر میکنید که روند طبیعی رشد کلامی و حرکتی را طی نکرده بهتر است که سریعتر به یک متخصص اطفال مراجعه کنید. به طور کلی از زمان زایمان تا رسیدن کودک به سن مناسب مرتب به پزشکتان برای معاینه مراجعه کنید تا در صورت وجود عارضه و بیماری در همان ابتدا جلوی پیشرفت آنها گرفته شود.
به علاوه اینکه شما میتوانید برای پیدا کردن پزشک متخصص از سایت درمانکده کمک بگیرید. فراموش نکنید که درمانکده یک پلتفرم کاملا رایگان است و هر هزینهای که پرداخت میکنید صرفا هزینه مربوط به مطب پزشک بوده و درمانکده هیچ کارمزدی هم دریافت نمیکند. از همه مهمتر اینکه در این سایت بخش زیادی از تمرکز تیم بر روی انتشار محتوای تخصصی پزشکی به زبان ساده برای تمامی فارسی زبانان است. اطلاعاتی که کمک به رشد آگاهی مردم در حوزه سلامت میکنند. (منبع: زومیت)
درمان
درمان بستگی به علت تاخیر در رشد دارد. اگر که تاخیر در رشد علل ژنتیکی و مادرزادی داشته باشد پزشک هیچ روش و متد درمانی پیشنهاد نمیکند. اما در صورتی که علت چیزی به غیر از بیماریهای مادرزادی باشد از متدهای زیر برای درمان کمک گرفته میشود:
کمبود هورمون رشد
اگر که علت تاخیر کمبود هورمون رشد باشد پزشک از روش تزریق این هورمون برای درمان بیماری کمک میگیرد. این تزریقها تا زمانی که کودک رشد کافی داشته باشد ادامه پیدا میکنند و روند رشد هم در این مدت زیر نظر گرفته میشود.
کم کاری تیروئید
به منظور جبران کم کاری تیروئید متخصص غدد با استفاده از دارو فرآیند تولید هورمونهای تیروئید را به یک سطح طبیعی میرساند. در این مدت زمان هم میزان سطح هورمونهای تیروئید و عملکرد این غدد مرتب بررسی میشوند.
سندروم ترنر
کودکان مبتلا به سندروم ترنر میزان هورمون رشد طبیعی را در بدن خود دارند. اما اگر که این هورمونها به صورت تزریقی به بدن وارد شوند بهتر میتوانند از آن برای فرآیند رشد استفاده کنند. به همین خاطر است که در سندروم ترنر هم اغلب پزشکان به سراغ تزریق هورمون رشد میروند.
سخن پایانی
اغلب اوقات در صورت تشخیص زودهنگام میتوانید کودک خود را به چرخه رشد طبیعی بازگردانید. البته به شرطی که علل مادرزادی دلیل این عارضه نباشند. به هر حال توصیه ما به شما این است که در زمان زایمان و بعد از آن زیر نظر متخصص زنان و پزشک اطفال باشید. همچنین بدون مشورت با پزشکتان داروهای خودسرانهای مصرف نکنید و یک سبک زندگی سالم را برای سلامت خود و کودکتان دنبال کنید.