درمان ناباروری به روش IVF + لقاح خارج از رحم

درمان ناباروری به روش IVF یا لقاح خارج از رحم درمان ناباروری با روش IVF | بارداری با روش IVF | درمان ناباروریلقاح خارج رحمی (IVF)  مزایای درمان ناباروری به روش IVF چیست؟

درمان ناباروری به روش IVF

درمان ناباروری به روش IVF

لقاح خارج از رحم یا IVF یک روش درمان کمک باروری است که در آن اسپرم و تخمک‌ها در آزمایشگاه با هم ترکیب می‌شوند. سپس رویان یا رویان‌های حاصل از این روش را به درون رحم منتقل می‌کنند. روش IVF از پرکاربردترین روش‌های درمان ناباروری است. در این مطلب می‌توانید با روش درمانی لقاح خارج از رحم آشنا شوید.

در این مقاله مطالعه می‌کنید:

موارد تجویز درمان به روش IVF

مراحل انجام IVF
مراقبت‌های بعد از IVF
احتمال موفقیت IVF
معایب روش IVF
موارد تجویز درمان به روش IVF

در صورت وجود مشکلاتی در زنان مانند مشکل تخمک‌گذاری، پایین بودن کیفیت تخمک، انسداد لوله‌های رحم و آندومتریوز معمولاً روش IVF می‌تواند شانس بارداری موفق را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. همچنین در مواردی که مشکل تعداد و تحرک کم اسپرم مرد وجود دارد یا در صورت استفاده از تخمک اهدایی، IVF روشی مناسب برای کمک به باردار شدن است. اگر پزشک با انجام آزمایش‌های بررسی ناباروری، قادر به تشخیص مشکل ناباروری نباشد و دلیل ناباروری فرد نامشخص باشد یا سایر روش‌های درمان ناباروی مؤثر نبوده باشد، پزشک معمولاً از روش IVF برای افزایش شانس باروری استفاده می‌کند.

مراحل انجام IVF

انجام یک دوره IVF حدود چهار تا شش هفته طول می‌کشد. مراحل انجام IVF معمولاً به ترتیب زیر است:

تحریک تخمدان: هشت تا ۱۴ روز قبل از شروع عادت ماهانه، داروی گنادوتروپین مصرف می‌کنید که نوعی داروی باروری است و با تحریک تخمدان‌ها باعث تشکیل چندین تخمک بالغ و آمادۀ باروری می‌شود. همچنین ممکن است یک هورمون مصنوعی مثل لوپرولاید یا سترورلیکس برای شما تجویز می‌شود که مانع از آزادسازی پیش از موعد تخمک می‌شود.

رشد فولیکول: در زمان مصرف این داروها معمولاً لازم است که برای بررسی وضعیت رشد فولیکول‌ها به پزشک مراجعه کنید. پزشک معمولاً با آزمایش خون یا سونوگرافی، وضعیت رشد فولیکول‌ها را بررسی می‌کند. پزشک در صورت مؤثر بودن دارو‌های تحریک تخمدان مرحلۀ بعد را آغاز خواهد کرد.

تزریق برای بلوغ تخمک‌ها: هنگامی ‌که فولیکول‌ها به اندازۀ کافی رشد کردند و آماده شدند، پزشک با تجویز یک داروی تزریقی باعث می‌شود که تخمک‌ها به بلوغ کامل برسند تا قابلیت بارور شدن پیدا کنند. حدود ۳۶ ساعت پس از تزریق این دارو، تخمک‌ها آمادۀ استخراج است.

***

عمل تخمک‌گیری یا پانکچر: در این مرحله که در بیمارستان یا کلینیک انجام می‌شود، پزشک با استفاده از سونوگرافی واژینال، تخمدان‌ها را بررسی و فولیکول‌ها را شناسایی می‌کند. سپس با وارد کردن سوزن باریکی از طریق واژن، تخمک‌ها را از درون فولیکول‌ها خارج می‌کند. معمولاً هشت تا ۱۵ تخمک استخراج می‌شود. این عمل ممکن است تحت بیهوشی خفیف با استفاده از مسکن یا آرام‌بخش انجام شود و معمولاً دردی احساس نمی‌شود. بین یک تا دو ساعت بعد از انجام عمل پانکچر می‌توان از بیمارستان خارج شد. بعد از عمل ممکن است فرد چند روز دچار گرفتگی ماهیچه‌ها و لکه‌بینی شود، اما اغلب این علائم طی یک یا دو روز بهبود پیدا می‌کنند. همزمان با تخمک‌گیری از زن، معمولاً نمونۀ اسپرم مرد نیز جمع‌آوری می‌شود.

لقاح: 

متخصص رویان‌شناسی در این مرحله، تخمک‌ها و اسپرم‌های جمع‌آوری‌شده را بررسی می‌کند و سپس در آزمایشگاه آنها را در مجاورت هم قرار می‌دهد تا لقاح انجام شود. ممکن است برای افزایش شانس موفقیت، پزشک از روشمیکرواینجکشن برای لقاح استفاده کند. در این روش یک اسپرم به طور مستقیم به درون هر تخمک بالغ تزریق می‌شود.

رشد رویان‌ها: 

حدود سه روز پس از استخراج تخمک‌ها، برخی از تخمک‌هایی که با موفقیت بارور شده‌اند تبدیل به رویان‌هایی با شش تا ۱۰ سلول می‌شوند. در روز پنجم، برخی از این رویان‌ها تبدیل به بلاستوسیست‌هایی با حفره‌ای پر از مایع و بافت‌هایی می‌شوند که در حال تغییر یافتن به جفت و جنین است. متخصص رویان‌شناسی در این مرحله، رویان یا رویان‌هایی را برای انتقال به رحم انتخاب می‌کند که شانس زنده ماندن آنها بیشتر است. اگر تعداد رویان‌های سالم بیش از حد مورد نیاز باشد، می‌توان آنها را منجمد کرد و برای انجام روش IVF در آینده به کار برد.

عمل انتقال: 

حدود پنج روز بعد از عمل تخمک‌گیری، برای عمل انتقال رویان لازم است به بیمارستان بروید. پزشک در این مرحله، با توجه به سن شما، بین یک تا پنج رویان را به وسیلۀ یک لولۀ باریک یا همان کاتتر از دهانۀ رحم به داخل رحم منتقل می‌کند. ممکن است در این حالت دچار گرفتگی ماهیچه‌ها شوید، اما نیازی به بی‌حسی نخواهید داشت. بعد از انتقال رویان لازم است مدتی استراحت کنید و می‌توانید بعد از چند ساعت به منزل بروید.

در صورت موفقیت‌آمیز بودن مراحل فوق، رویان در دیوارۀ رحم لانه‌گزینی می‌کند و با رشد آن، جنین تشکیل می‌شود. به خاطر داشته باشید که در صورت کاشت بیش از یک رویان، احتمال باردار شدن بیشتر می‌شود، اما احتمال بارداری چندقلو نیز افزایش می‌یابد. دو هفته پس از کاشت رویان‌ها در رحم، می‌توانید با استفاده از تست بارداری خانگی یا آزمایش خون از باردار بودن خود مطمئن شوید.

مراقبت‌های بعد از IVF

بین یک تا دو ساعت بعد از عمل تخمک‌گیری یا پانکچر، زن می‌تواند از بیمارستان مرخص شود. پزشک ممکن است دارو‌هایی خوراکی، تزریقی یا شیاف داخل واژن را برای آمادگی رحم برای لانه‌گزینی جنین یا پیشگیری از عفونت تجویز کند که فرد باید داروها را مطابق دستور پزشک مصرف کند. همچنین توصیه می‌شود در صورت مشاهدۀ هر یک از علائم زیر بعد از عمل تخمک‌گیری، پزشک خود را در جریان بگذارید:

تب بالای ۳۸ درجه
خونریزی شدید واژن
درد یا مشکل هنگام دفع ادرار
تورم یا درد شدید شکم

حدود پنج روز بعد از عمل تخمک‌گیری، ممکن است عمل انتقال جنین انجام شود. حدود دو هفته بعد از عمل انتقال برای بررسی موفقیت بارداری، لازم است یک آزمایش خون انجام شود. بعد از عمل انتقال جنین بهتر است فرد فعالیت شدید نداشته باشد، با این‌حال بسیاری از پزشکان معتقد هستند که فعالیت روزانۀ عادی بعد از یک روز استراحت می‌تواند به گردش خون مادر کمک کند و نیازی به استراحت مطلق نیست.

پزشکان برای افزایش شانس موفقیت عمل IVF بعد از انتقال، رعایت موارد زیر را توصیه می‌کنند:

۲۴ ساعت استراحت در تخت
شروع فعالیت روزانۀ عادی بعد از ۲۴ ساعت
پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین‌تر از یک کیلو
نداشتن فعالیت شدید مثل دویدن و ورزش
نداشتن رابطۀ جنسی تا زمان تشخیص پزشک
احتمال موفقیت IVF

***

نتیجۀ IVF هر زوجی با زوج دیگر، با توجه به علت ناباروری زوج‌ها و سن آنها متفاوت است. زنان جوان‌تر به دلیل داشتن تخمک‌های سالم‌تر، احتمال بارداری بیشتری دارند. حدود ۴۰ درصد موارد انجام روش IVF در زنان کمتر از ۳۴ سال، منجربه تولد نوزاد یا نوزادان سالم شده است. با افزایش سن میزان موفقیت کاهش پیدا می‌کند. با پیشرفت علم پزشکی، پیشرفت‌هایی در زمینۀ عمل IVF به وجود آمده است که شانس موفقیت آن را افزایش می‌دهد. این پیشرفت‌ها منجر به آن شده است که شانس باروری در انتقال رویان منجمد و تازه برابر شود. با تکنیک‌های جدیدی مانند خراش آندومتر یاهچینگ رویان و همچنین با پیشرفت‌هایی که در زمینۀ تشخیص پیش از لانه‌گزینی حاصل شده، شانس موفقیت روشIVF نیز بیشتر شده است.

معایب روش IVF

اگرچه روش IVF برای درمان ناباوری گزینۀ مناسبی به نظر می‌رسد، اما مشکل‌ها و معایبی را نیز به همراه دارد. این مشکل‌ها هرچند خیلی متداول نیست، اما لازم است در صورت انتخاب این روش به عنوان درمان، در مورد مشکلاتی احتمالی آن نیز آگاه باشید. در زیر برخی از معایب این روش درمانی آمده است:

گران‌قیمت و زمان‌بر بودن:

 بارور کردن تخمک‌ها بیرون از بدن نیازمند اقدامات آزمایشگاهی و داروهای گران‌قیمت است. تحت نظر گرفتن نحوۀ پاسخگویی بدن به داروها نیز زمان‌بر است و نیاز به انجام آزمایش خون و سونوگرافی بیشتری دارد.

احتمال چندقلوزایی:

 در صورت انتقال بیش از یک رویان به رحم، احتمال بارداری دو یا چندقلو وجود خواهد داشت. با این وجود که بسیاری از زوج‌ها این موضوع را یک موهبت می‌دانند اما چندقلو باردار بودن، زنان را در ردیف بارداری‌های پرخطر قرار می‌دهد. برخی از پزشکان می‌توانند با استفاده از روشی، تعداد مشخصی از رویان‌هایی که به شکلی موفق کاشت شده‌اند را انتخاب و نگه ‌دارند. این کار ممکن است عواقبی داشته باشد، اما احتمال بارداری چندقلویی را کاهش دهد.

احتمال بارداری خارج از رحم:

 زنانی که مشکل ناباروری دارند بیشتر در خطر بارداری خارج از رحم هستند. علاوه بر آن تمامی ‌روش‌های درمانی کمک‌باروری از جمله IVF، خطر حاملگی خارج رحم را افزایش می‌دهد.

خطر سندرم تحریک بیش از حد تخمدان‌ها (OHSS):

 سندرم تحریک بیش از حد تخمدان‌ها (OHSS) وقتی اتفاق می‌افتد که بدن فرد بیش از حد به داروهای ناباروری پاسخ می‌دهد و تخمک‌های بسیار زیادی تولید می‌کند. حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد زنانی که گنادوتروپین مصرف می‌کنند، به نوع خفیف این سندرم دچار می‌شوند که علائم آن شامل افزایش وزن و احساس سیری و نفخ است. برخی زنان همچنین به تنگی نفس، سرگیجه، درد در ناحیۀ لگن، حالت تهوع و استفراغ دچار می‌شوند.

این مشکل معمولاً با تحت نظر قرار گرفتن توسط پزشک و استراحت مطلق برطرف می‌شود. در موارد نادر، این سندرم می‌تواند بسیار خطرناک باشد و ممکن است برای تحت نظر قرار گرفتن، مراقبت‌های ویژه و درمان، نیاز به بستری شدن باشد.

امکان ناتمام ماندن IVF: 

در برخی از موارد، درمان IVF ممکن است پیش از مرحلۀ استخراج تخمک‌ها متوقف شود. تولید نشدن فولیکول کافی برای ادامۀ فرایند درمان یا احتمال بروز سندرم تحریک بیش از حد تخمدان از دلایلی است که باعث می‌شود یک فرایند IVF، نیمه‌تمام متوقف شود.

منبع: مادرشو

مقالات مرتبط:

علل ناباروری در زنان و مردان

ناباروری و طب اسلامی+ویدئو

داروی درمان نازایی و ناباروری(sterility) و مشکلات رحم در طب اسلامی ایرانی سنتی

_________________________________________________________________

درمان ناباروری به روش IVF

درمان ناباروری به روش IVF

درمان ناباروری به روش IVF

درمان ناباروری به روش IVF